Is ‘opstarttijd’ betaalde werktijd?
Het komt regelmatig voor dat van werknemers wordt gevraagd om vóór de officiële werktijd aanwezig te zijn op de werkvloer. Zij moeten dan bijvoorbeeld inloggen, systemen opstarten, de werkruimte voorbereiden of werkkleding aantrekken. Moet deze ‘opstarttijd’ worden beschouwd als werktijd waarover loon moet worden betaald? Deze vraag staat centraal in een recente zaak die zelfs door de hoogste rechter, de Hoge Raad, is behandeld. In deze blog bespreken wij de belangrijkste punten.
Wat is er aan de hand?
Een werknemer van een callcenter wordt verplicht om tien minuten voor de aanvang van zijn dienst aanwezig te zijn op de werkvloer. In deze tien minuten moet hij zich melden bij zijn leidinggevende en zijn computer opstarten, zodat hij bij aanvang van zijn dienst meteen aan het werk kan. Deze opstarttijd wordt niet uitbetaald door het callcenter. In de arbeidsovereenkomst van de werknemer is opgenomen dat er recht op loon bestaat over de ‘daadwerkelijk gewerkte uren’. Op basis hiervan claimt de werknemer via de rechter loon over de opstarttijd. De werkgever stelt echter dat de werknemer geen recht op loon heeft over deze tijd. De werkgever argumenteert dat de werknemer in deze tijd nog geen productieve arbeid verricht, er niet wordt gecontroleerd of de werknemer daadwerkelijk tien minuten van tevoren aanwezig is, en er geen sanctie volgt bij een kleine vertraging.
Het oordeel van het gerechtshof en de Hoge Raad
Het gerechtshof stelt de werknemer in het gelijk en oordeelt dat de verplichte tien minuten voor aanvang van de dienst gelden als ‘daadwerkelijk gewerkte uren’. Daarover moet op grond van de arbeidsovereenkomst ‘gewoon’ loon worden betaald. Dat de werknemer in de tien minuten voor aanvang van de werktijd geen productieve arbeid verricht, de werkgever niet controleert of de werknemer daadwerkelijk tien minuten voor aanvang aanwezig is en geen sanctie volgt bij een kleine vertraging, doet hier volgens het hof niet aan af. De Hoge Raad acht dit oordeel duidelijk en goed onderbouwd. Lees hier de volledige uitspraak. Het oordeel is daarmee definitief.
Gevolgen voor de praktijk
Werkgevers die hun werknemers verplichten om vóór aanvang van hun dienst aanwezig dienen te zijn, dienen zich bewust te zijn van de mogelijke arbeidsrechtelijke gevolgen hiervan. Bovengenoemde uitspraak heeft immers tot gevolg dat opstarttijd kan gelden als werktijd waarover loon moet worden betaald. Betekent dit dat opstarttijd altijd als werktijd geldt? Het antwoord op deze vraag is nee. Op dit punt geldt contractsvrijheid, wat betekent dat je als werkgever met werknemers kan overeenkomen dat opstarttijd wel of juist niet worden uitbetaald. Hierbij is niet alleen van belang wat er in de individuele arbeidsovereenkomst is overeengekomen, maar ook wat er in de cao is overeengekomen. Zo hebben zorgmedewerkers van academische ziekenhuizen op grond van de cao recht op een ‘omkleedvergoeding’.
Heb je vragen over dit onderwerp? Neem gerust contact op met een van onze specialisten Ali Arslan, Lot Hirdes, Hazal Cengiz of Tessa Raateland.
