Ondernemerschap in arbeidsrelatie: een verduidelijking
.jpg)
Veel ondernemers en ondernemingen verkeren momenteel in onzekerheid over hoe ze om moeten gaan met ZZP’ers, vooral sinds de Belastingdienst per 1 januari 2025 is begonnen met het controleren van schijnzelfstandigheid. Bij een dergelijke controle kan het resultaat zijn dat ZZP’ers als werknemers worden aangemerkt, wat aanzienlijke (financiële) gevolgen kan hebben. Er verschijnen steeds meer berichten en rechterlijke uitspraken die proberen helderheid te verschaffen over het verschil tussen een ZZP’er en een werknemer. Recent heeft de Hoge Raad een uitspraak gedaan in een zaak tussen Uber en de werknemersvakbond FNV, waarin hij antwoord gaf op zogenoemde prejudiciële vragen van het Hof over de kwalificatie van een (arbeids)overeenkomst. Een prejudiciële vraag houdt in dat de rechtbank of het gerechtshof een vraag stelt aan de Hoge Raad over de uitleg van een rechtsregel. Lees gauw verder voor de inhoud van de zaak, welke vragen het Hof heeft gesteld en wat het antwoord van de Hoge Raad daarop was.
Wat was er aan de hand?
Chauffeurs van Uber bieden taxivervoer aan via een app op grond van een overeenkomst met Uber. Volgens de voorwaarden van Uber verrichten de chauffeurs dit werk als zelfstandig ondernemer. Daar is vakbond FNV het niet mee eens. De vakbond vindt dat tussen Uber en de chauffeurs een arbeidsovereenkomst bestaat en vordert in deze zaak dat de CAO taxivervoer van toepassing wordt verklaard. De Hoge Raad heeft in 2023 in het Deliveroo-arrest geoordeeld dat alle omstandigheden van het geval meespelen bij de vraag of er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Ook heeft de Hoge Raad in dat arrest een aantal gezichtspunten benoemd die van belang kunnen zijn, waaronder of de werkende zich in het economisch verkeer als ondernemer gedraagt of kan gedragen (ondernemerschap). In de zaak tussen Uber en de FNV heeft het Gerechtshof de Hoge Raad om uitleg van het gezichtspunt ondernemerschap gevraagd. Het Hof heeft samenvattend de volgende vragen gesteld:
- Is het gezichtspunt ondernemerschap van de werkende doorslaggevend bij het bepalen of er sprake is van een arbeidsovereenkomst?
- Zo ja, betekent dit dan dat iemand zonder ondernemerschap een arbeidsovereenkomst heeft en iemand met ondernemerschap géén arbeidsovereenkomst heeft, ook al doen beide personen hetzelfde werk voor dezelfde opdrachtgever?
- Is het gezichtspunt ondernemerschap beperkt tot aspecten die zich voordoen in de relatie tussen de werkende en de opdrachtgever, of zijn aspecten buiten die relatie ook van belang?
Het antwoord van de Hoge Raad
De Hoge Raad zegt allereerst dat in het Deliveroo-arrest geen rangorde is aangebracht tussen de genoemde gezichtspunten. Dit betekent dat ondernemerschap niet minder belangrijk is dan de andere gezichtspunten. Ook nu ziet de Hoge Raad geen aanleiding om een rangorde aan te brengen (lees de volledige uitspraak).
De Hoge Raad oordeelt verder dat bij het beoordelen van een overeenkomst ondernemerschap doorslaggevend kan zijn, zelfs als alle andere omstandigheden wel wijzen op een arbeidsovereenkomst. Dit betekent dat twee mensen die precies hetzelfde werk doen voor dezelfde opdrachtgever, toch een verschillende beoordeling van hun overeenkomst kunnen krijgen: De persoon die als ondernemer wordt gezien, kan een overeenkomst van opdracht hebben, terwijl degene zonder ondernemerschap een arbeidsovereenkomst heeft. Hiermee is het antwoord op de eerste twee vragen bevestigend.
Op de derde vraag reageert de Hoge Raad dat ondernemerschap betrekking heeft op de algemene ondernemerssituatie. Omstandigheden buiten de relatie tussen een werkende en opdrachtgever kunnen ook een rol spelen bij de beoordeling of er sprake is van ondernemerschap.
Met het antwoord op de vragen gaat het Hof de zaak tussen Uber en de FNV voortzetten. Het is dus nog even afwachten tot het uiteindelijke oordeel.
Mocht je vragen hebben over de kwalificatie van een (arbeids)overeenkomst of hulp nodig hebben bij het opstellen van een (arbeids)overeenkomst, neem dan gerust contact op met Ali Arslan, Lot Hirdes of Hazal Cengiz.
