Eigendomsverkrijging door verjaring

Eigendomsverkrijging van grond door verjaring kan op twee manieren, namelijk via (i) de verkrijgende verjaring van art. 3:99 BW of (ii) de bevrijdende verjaring van art. 3:105/306 BW. De verkrijgende verjaring houdt in een onafgebroken bezit te goeder trouw van 10 jaar. Bij vastgoed speelt de vraag of een bezitter wel te goeder trouw kan zijn. De wet bepaalt dat een bezitter in ieder geval niet te goeder trouw is indien het gaat om een inschrijfbaar feit, die uit de openbare registers (van het Kadaster) blijkt. Daarom is verkrijging van de bevrijdende verjaring meer aannemelijk. Van bevrijdende verjaring is sprake bij bezit van gronden, ook niet te goeder trouw, voor de duur dat de rechtsvordering tot beëindiging van het bezit is verjaard, oftewel 20 jaar. Het moet dus gaan om bezit. De vraag of daarvan sprake is, wordt naar verkeersopvatting beoordeeld, met inachtneming van de wettelijke regels en uiterlijke feiten. Er moet in ieder geval sprake zijn van ondubbelzinnig bezit. Daarvan is geen sprake indien er objectieve aanwijzingen zijn die aanleiding geven te denken dat het handelen uit andere hoofde geschiedde, zoals bijv. huur.

Als de betreffende daden (zoals het plaatsen van een hek, en het aanleggen van voorzieningen) als bezit kunnen worden geduid, en inmiddels 20 jaar is verstreken, dan verkrijgt de bezitter het eigendom van de in bezit genomen gronden. Blijft de oorspronkelijke eigenaar dan met lege handen achter? Nee, niet zonder meer. In de rechtspraak is namelijk bepaald dat de inbezitneming (landjepik) onrechtmatig is, en op grond daarvan kan de oorspronkelijke eigenaar schadevergoeding vorderen. De schadevergoeding kan plaatsvinden in geld of nature, dus in een voorkomend geval heeft de eigenaar die zijn eigendom via verjaring is verloren de kans om via de weg van de onrechtmatige daad de gronden te herkrijgen bij wijze van schadevergoeding in natura.