Aansprakelijkheid vanwege ten onrechte gelegd beslag

Executoriaal beslag

Executoriaal beslag kan worden gelegd nadat er geen beroep meer openstaat tegen een uitspraak of nadat er een uitspraak is gewezen die door de rechter uitvoerbaar bij voorraad is verklaard. Met andere woorden: pas na afloop van een (vaak) tijdrovende en kostbare gerechtelijke procedure.

Conservatoir beslag

Conservatoir beslag houdt in dat vooruitlopend op een inhoudelijk oordeel van een rechterlijke instantie bewarend beslag wordt gelegd. Na een conservatoir beslag kan de schuldenaar de beslagen goederen niet meer geheel vrijelijk aan een derde overdragen. Als de schuldenaar dat doet, kan de derde aan wie de goederen zijn overgedragen die overdracht niet tegenwerpen aan de beslaglegger. Het beslag blijft namelijk op het beslagen goed rusten.

Conservatoir beslag is niets meer dan het veiligstellen van goederen. Het is niet zo dat de schuldeiser zich na de conservatoire beslaglegging direct kan verhalen op de goederen waarop conservatoir beslag is gelegd. Daarvoor moet eerst een gerechtelijke procedure gevoerd worden. Indien de vorderingen vervolgens definitief worden toegewezen, wordt het conservatoire beslag omgezet in een executoriaal beslag.

De reden dat schuldeisers er vaak voor kiezen om conservatoir beslag te leggen, is dat zij willen voorkomen dat de schuldenaar zijn vermogensbestanddelen wegmoffelt. Ook gebruiken schuldeisers het middel van conservatoir beslag vaak om te bepalen of het vanuit financieel oogpunt überhaupt zin heeft om een procedure te starten. Van een kale kip kun je immers niet plukken en hoe eerder dat wordt ontdekt, hoe beter.

In Nederland is het relatief eenvoudig om van de voorzieningenrechter toestemming te krijgen voor het leggen van conservatoir beslag. De voorzieningenrecht beoordeelt enkel of aan alle formele vereisten is voldaan (de rechtmatigheidstoets) en of de gestelde vordering summierlijk deugdelijk is. In beginsel wordt de schuldenaar niet gehoord. Indien de schuldenaar meent dat het conservatoire beslag moet worden opgeheven, zal de schuldenaar zelf een opheffingskortgeding moeten starten.

Dat conservatoir beslag eenvoudig kan worden gelegd, is voor een schuldeiser gunstig. Er wordt dan ook relatief snel naar het middel van conservatoir beslag gegrepen. Keerzijde van het feit dat toestemming voor conservatoir beslag relatief eenvoudig wordt verkregen, is dat op een later moment kan blijken dat het beslag onrechtmatig is gelegd. Bijvoorbeeld omdat in een gerechtelijke procedure blijkt dat de vordering waarvoor beslag is gelegd niet bestaat.

Ten onrechte gelegd beslag

Indien blijkt dat het beslag ten onrechte is gelegd, is er daarmee automatisch sprake van aansprakelijkheid voor de daardoor veroorzaakte schade. Ongeacht of er sprake was van conservatoir en/of executoriaal beslag. Er is dan namelijk sprake van een onrechtmatige daad. Degene die beslag heeft laten leggen kan zich niet succesvol verweren met de stelling dat hij daarvoor toestemming had van de (voorzieningen)rechter.

Over het algemeen worden er relatief weinig procedures gevoerd over beslagen waarvan nadien blijkt dat deze ten onrechte zijn gelegd. Dit komt omdat op de beslagene de stelplicht en bewijslast rust ten aanzien van de schade, de omvang daarvan en het causaal verband tussen de schade en het beslag. Over het algemeen is dit nog niet zo eenvoudig. Zeker niet nu de schade het verschil betreft tussen de situatie waarin geen beslag zou zijn gelegd en de situatie waarbij dit wel is gebeurd. Dat verschil is niet altijd makkelijk te bepalen, laat staan te bewijzen.

Conclusie

Beslag kan in Nederland relatief eenvoudig worden gelegd. Indien blijkt dat het beslag onrechtmatig is gelegd, is het voor degene ten laste van wie beslag is gelegd vaak niet eenvoudig om aan te tonen tot welke schade dat heeft geleid. Gelet op het voorgaande kan dan ook geconcludeerd worden dat beslagleggers in Nederland een betere uitganspositie hebben dan diegenen ten laste van wie beslag is gelegd.